(TEDIM CHIN) Sabbath pen Israel mite Egypt panin apaikhia a tu leh atate ading bek hilel lo ahi hiam? Thuhilhkikna 5:15, Sawltak 15:20.

Posted Sep 16, 2021 nen Kevin J. Mullins A chhungah TEDIM CHIN

English article here: https://lastmessageofmercy.com/article/view/a-deuteronomy-155-acts-1520-wasnt-the-sabbath-only-for-the-israelites

Egypt ah nasem na hihna uh le tua lai panin Topa na Pasian un a vangliatna khut le a thahatna tawh hong paikhiatpihna na phawk ding uh hi. Tua ahih ciangin Sabbath ni na tan ding uh Pasian in note thu hong pia hi. Thuhilhkikna 5:15

Laisiangtho in kician tak in Jesuh thu um te (Israel or Gentiles) in Sabbath leh kumsim pawite Zesuh van akah khitciang in tang uh hi ci in hong hilh hi. 

Hebia thu um mite kiangah Paul in hih bang in na gelh hi.

"Tua ahih manin tu-a thu om zia-ah ci le hang ni sagih ni-in Pasian a tawlngak mah bangin Pasian’ mite a tawlngak nading omlai hi. 10 Bang hang hiam cih leh a nasepna panin Pasian a tawlngak mah bangin va pai-in Pasian tawh a tawlnga te khempeuh zong a nasepna panun khawl ding uh hi. 11 Tua ahih manin amaute in a up loh manun Pasian’ tawlngakna mun ah a lut zawh loh uh bang hi loin va pai-in Pasian tawh i tawlngak khawm theih nadingin hanciam ciat ni." Hebia 4:9-11.

Hih Gentiles mi piangthak ten Sabbath hong tan na uh pen Pasian in tuabang ding a ana geldet ahi hi.

"Ama na a sem ding, Topa’ min a it ding,
ama nasem a suak dingin Topa pawlin
amah a beel gamdang mite,
Sabbath ni tang in a siasak lo,
ka thuciamna hoih takin a lenkip mi peuhmah,
ka mual siangtho-ah paipih in
keima thungetna inn sungah
ka lungdamsak ding a,
amaute’ meihal biakna le
a biakpiaknate uh
ka biakna tau tungah kisang ding hi.
Bang hang hiam cih leh ka inn pen
mi khempeuh adingin
thu ngetna inn kici ding hi." Isaiah 56:6,7.

Hoih tak in ciapteh ding khat ah Gentiles mite in tuabang in Sabbath hong tan uh pen amau te-in Judah biakna a zui hilo a "Pasian biakna" azui uh hizaw hi.

Bangbang ahizong in sia pawlkhat te in Thuhilhkikna 5:15 siksan in "Sabbath pen Israel mi Egypt gampan a apai khiate ading bek hi ci in tua Sabbath pen tulai thu um mite ading hinawnlo hi," ci uh hi. Tua pen manlo hi, Pasian in Sinai mualtung ah Athukhamsawm apiak lai in hih bang in gen hi: 

“Kei pen salsuahna Egypt gam panin note a hong paikhiatpih Topa na Pasian uh ka hi hi. “Keimah longal pasian dang na bia kei ding uh hi." Paikhiatna 20:2,3.

Hihbang in Pasian in nagen sukmasa phot a tuabang in a sawm na dong nagen hi. Tualeh sia pawlkhat te lak dan hileh pen Pasian dang bia ken, that ken, gu ken cih te leh adangteng zong pen Jew mite ading bek himawk ding hi. Ahizong in tua sia te in hih pen sang thei lo zel uh hi.

Pasian in thukham dangkhat agen ciang in amah in amite ahotkhiatna phawksak zelzel hi. (Siampilaibu 22: 31-33, Thuhilhkikna 24:17-18 simin). Ataktak in, hih amau khiatdan Thuhilhkikna 5:15 aman hileh, Siampilaibu 11:45) a agen siantho napen Jew mite bekin ngah mawk ding uh hi.

"Bang hang hiam cih leh note’ Pasian ahi dingin Egypt gam panin note a hong pai khiatpih pa pen keimah Topa ka hi hi. Tua ahih ciangin kei siangtho ka hih manin note na siangtho ding uh hi,” a ci hi.(Siampilaibu 11:45).

"Akitel khial pen khat ah Judah hi (ama suante Jew hi) hih beh khat te bek Sinai mual ah na om uh a, adangte a hileh Israel te leh, Egypt mite tawh akigawn gawp kahbia mihon amaute tawh hongpai khawm te hi-in, amau te in Israel Pasian nasang uh hi. Pai12:38; Siampi 19:33-34; Gamlak 15:15). Stephen in gamsung a Pawlpi te naci hi (Sawltak 7:38).

"Israel mi ihcih in, Pasian thu um Pawlpi, Pasian' Thukham leh Jesuh' Teci panna a um te ahihi" (Micah 5:2-4,7-8, Mangmuhna 12:1-5,17). Tawntung lungdamna thu pen Zesuh leh Nungzui te bek in hilh lo hi. Paul in hih cibang in nagen hi "Bang hang hiam cih leh amaute in Lungdamna Thu a zak uh mah bangin eite in zong i za hi. Amaute in Lungdamna Thu a zak uh ciangin upna tawh na sang lo uh ahih manin a thu zak uh amaute adingin a phattuamna omlo hi."Hebia 4:2). Tua ahih manin Sabbath pen Jew te ading bek hi theilo hi, Piancil pekin mikhempeuh adingin nakipia a (Piancil 2:1-3) tuapen Sinai mualtung ah Israel (Pawlpi) nakipia suk a, "mitampi" apha ding Ephraim mite  zong nakihel uh in, "mitampi" a khiatna bulpi in "Gentiles mi tampi" cihna ahi hi.(Piancil 48:17-19).

Sabbath pen Jerusalem a thu um mite adingbek hilo hi. 

"Ni guk sungin nasep kizo ding a, ahih hangin a ni sagih ni pen a thupi tawlngakna Sabbath, a siangtho kikhopna ahi hi. Note in tua ni-in na nasem kei ding uh hi. Tua pen note’ tenna khempeuh ah Topa adingin Sabbath ahi hi" Siampilaibu 23:3.

Abraham tawh kisai in Pasian in hih bang in ci hi, "Abraham in ka thu mangin, ka sawlna, ka thupiakna, ka ngeina kip le ka thu zui hi,”  ci hi (Piancil 26:5). Abraham in hih Thukhamte lai mal a akipiak ma in nazui khin zohi, amah pen Gentile mi Babylon pan, tulai Iraq pan hi( Piancil 11:31, 12"1-4). Ahih hang Abraham in Sabbath a tang hiam? tang hi, ka ngeina zuihi acih tua hi. Pasian' ngeina in pawite leh  Sabbath te tawh kizom (relate) hi (en in Siampi 23:14,21,41). 

Paikhiatna 16 ah vantung pan in akia Mana thu mu hi hang. Tua pen ni guk nasep hun sung-a khawp ding hi a, ahih hang in Ni sagih ni pen tawlnga ding uh a, tua ni khawmlo ding ci hi. Pasian in hibang in gen hi:

"Tua ciangin Topa in Moses kiangah, “En in, note adingin vantung panin an kong zusak ding hi. Keima thu a zuih uh leh azuih loh uh ka theih tel nadingin mite paikhia-in nisimin ni khat khamkhop ding kaikhawm ding uh hi." (Paikhiatna 16:4).

Hih pen Pasian in athukham laimal agelh in apiakma leh Sinai mualma hi cih ciamteh ni. Mite in thumang loin Sabbath ni in Mana khawm dingin hong paikhia uh a, ahih hang khat zong mulo uhhi. Tua thu hangin Pasian in hih bang in gen hi:

"Topa in Moses kiangah, “Ka thu piakte le ka thu te zuih ding bang tanvei nial ding na hi uh hiam?" (Paikhiatna 16:28).

Pasian in Abraham in Ka thumang in, ka thukham ka ngeina te zui hi cih agen na mukhin hihang, ahih hang in tulai a mite in zuilo cih mu hihang. Amaute in Sabbath tanloh natawh Ama thukham zuilo uhhi, Abraham in Sabbath pen tang hamtang ding hi. Tua hi kei leh, Abraham in Ka thu mang in Ka thukhamte zui hi Pasian in cilo dinghi.

 

Jerusalem council tawh kisai bangci?

"20 milim biakna-a kizang an khempeuh a siang lo suak ahih manin a nek loh nading uh, numei tawh khialhnate panin a kikep nading uh, a si luang khiasak loin a kigawlmek sate, le sasi khat peuhpeuh a nekloh nadingun lai i gelh zawk ding hoih ka sa hi." (Sawltak 15:20)

Pastor te leh siate tampi in hih Sawltak 15:20 a thu um thak te thu li tawh a dawibiakna ngeina pan un ki kepding cih Jerusalem council a a thunkhen nate uh hong manpahpah uhhi. Tua siate in a mangngilh uh pen in, hih thuhilhna liteng in hilhkholh na bek hi in Gentiles thu um mite thuhilh nading bek hilo hi. Hih thu hilh na liteng pen in Pasian thukham pan a direct a alak uh ahihi. 

  1. Milim biakna pan kikep ding (Pai 22:20)
  2. Nulehpa mawhna paktat na pan kikep nading ( Siampi 18, Gam 25:1-3)
  3. Thahna tawh kisai ( aki lawm akituak a ganhing te goding cih hilhna (Piancil 9:4)
  4. Sisan nelo ding (Siampi 17:10-15, tuapen nek leh dawn thukham pan alak kik uh hi, Siampi 11, Thuhilhkikna 14).

 Hihteng bekpen thu ummi te zat loh ding hilo hi. Ahih hang in hih thuhilh nateng pen tua hun a Gentiles mi thu um mite in, dawi biakna ngeina pawlkhat a nazat khak lai teng uh tawh kituak ahihman a hih teng ahilh uh ahihi. That lo ding, gulo ding, nu leh pa mawhna bawl lo ding, hazalo ding cihte pen kikham hi. Ataktak in hih bangin Sawltak 15:21 in nagen beh hi, hih Gentiles thu ummi te in Pasian kumpi gamthu hong sin uh a Pasian' ngeina man taktak te hong thei sem sem uh a Sabbath sim in Moses lai atte ( Piancil-Thuhilhkikna) hong sin uh hi ci hi. 

"Bang hang hiam cih leh Sabbath nisimin kikhopna innte-ah Moses Thukhamte (Piancil pan Thuhilhkikna) kisim ngitnget a, khua khempeuh ah Moses thu gente mah hilh bel in kinei hi,” cihi. (Sawltak 15:21)

Hih tengah Sabbath tan ding cih kipsakna kitel tak leh siang tak in Gentiles thu um te in Sabbath ni tang in tua ni in thu sin hi cih kimu hi. 

"Christian masa te in Jew te Sabbath tang uh hi. Tua ahih manin Christian ahihna asawtta te in, Sabbath ni in kikhawm in Pasian thu sin khawm uh a, tua ni in thukham bu sung a thu te pawlkhat sim uhhi..."(The Whole Works of Jeremy Taylor, Vol. IX, p. 416 (R. Heber's Edition, Vol. XII, p. 416).

“Gentile Christian te in zong Sabbath natang uhhi ” (Gieseler’s Church History, Vol. 1)

"Christian masate a tamzaw Jew te hi a, Jesuh sihna a phawk na un Paisan pawi (nek khawm) na zanglai uh a, tuapen Gentiles te sungah Zesuh asang te in zong nazang suak uh hi." (A.T. Jones, Great Empires of Prophecy, pp. 213)

"Ni-Sagih Sabbath pen Siangtho takin Zesuh in natanghi. Nungzui te leh Christian masa te in zong Laodicea council dong ah na tang uh a, (A.D 363 - 364) sung in damdam in tan loh ding in hong phiat uh hi." (Dissertation on the Lord's Day, pp. 33-34).